Η τέχνη του ψεύδους


Florian-Nicolle-2_thumb.jpg
Illustration by Florian Nicolle

Κάθε τέχνη θέλει τον τεχνίτη της. Και αυτή, η του ψεύδους, χρειάζεται πολύ καλό τεχνίτη.

Είδα προχτές έναν ψεύτη.. Με κοίταζε στα μάτια και μέσα σε κάθε του φράση ήταν κι ένα ψέμα..Τουλάχιστον.

Του μίλησα για τα μερικά του..Ήταν η δουλειά μου να του τα επισημάνω, για το συμφέρον του. Τον άφησα να μου λέει τα άλλα του. Γι΄αυτά, σιώπησα.

Δεν του είπα ότι δεν ήταν καλός τεχνίτης. Και, σ’ αυτό, σιώπησα..

Το σκέφτομαι τώρα για το πως έπραξα..

Μήπως και το να ξέρεις που και πότε να σιωπαίνεις, δεν είναι, επίσης, μια τέχνη;

Είτε άλλη, είτε ίδια;

15 σκέψεις σχετικά με το “Η τέχνη του ψεύδους

  1. Βεατρίκη, στο μεστό σου κείμενο βάζεις πολλά δίπολα για προβληματισμό:
    αλήθεια- ψέμα, λάθος-σωστό, μιλάω-σωπαίνω.
    Καθένα τους κι ένα δίλημμα. Όλη μας η ζωή γεμάτη διλήμματα. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές/οπτικές/στάσεις/ ερμηνείες. Η στάση που διαλέγουμε κάθε φορά δείχνει και το χαρακτήρα μας.
    Το δύσκολο είναι για όσους εμπλέκονται στα κατά καιρούς διλήμματα, να πάρουν συνήθως γρήγορες αποφάσεις. Όσο για το ΣΩΣΤΟ, ποιο είναι «σωστό» τελικά;

    Να δούμε τους ποιητές:

    «…η αλήθεια ως ενικός είναι άλεχτη.
    η αλήθεια λέγεται πληθυντικός:
    υπάρχουν
    αλήθειες»
    ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

    *

    Το κατά λάθος λάθος μπορεί να σε οδηγήσει και σε αλλά επόμενα,
    δεν σε επαναφέρει όμως στο σωστό ποτέ.
    ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ, Εκ του πλησίον 1998

    *

    ΛΑΝΘΑΝΩ

    Το λάθος είναι ένα.
    Οι αλήθειες είναι πολλές.
    Ή μήπως ανάποδα;

    Λανθάνω θα πει: «Διαφεύγω της προσοχής».
    Άρα λάθος τι θα πει;
    «Κάνω κάτι χωρίς να προσέχω».
    Αν πρόσεχα, θα ήταν σωστό.
    Και αλήθεια τι θα πει;
    «Παραδέχομαι το λάθος μου».

    Δεν πρόσεξα και τώρα το φωνάζω.
    Έπειτα έρχεται η λήθη.
    Η λήθη τι είναι;
    «Ξεχνάω το λάθος που έκανα».
    Ή ξεχνάω που δεν πρόσεξα.

    Και πιο πονάει πιο πολύ;
    Το λάθος;
    Η αλήθεια;

    Ή η λήθη;
    ΙΩΑΝΝΑ ΛΙΟΥΤΣΙΑ, Συνομιλίες σε Μη+ (2013

    Αρέσει σε 3 άτομα

  2. Δεν θα διαφωνήσω αγαπητή φίλη. Πολλές φορές χρειάζεται τέχνη στον τρόπο που θα πεις ή θα εκφράσεις κάτι. Θα με ρωτήσεις εύλογα «Γιατί τάχα πρέπει να αναζητήσουμε έναν …κομψό τρόπο να πούμε σε κάποιον ότι λέει ψέμματα». Το «γιατί» έχει να κάνει με τον δικό μας πολιτισμό, τον δικό μας τρόπο έκφρασης. Εμάς χαρακτηρίζει. Και πολλές φορές, ακόμα και μια «έντεχνη» αποκάλυψη του ψεύδους κάποιου μπορεί να είναι απόλυτα οδυνηρή για τον ίδιο.
    Την καλησπέρα μου.

    Υ.Γ. Υπέροχη η εικόνα σου στην μετωπίδα του Μπλογκ.

    Αρέσει σε 2 άτομα

    1. Γιάννη, καλησπέρα. Έγραφα απαντώντας στην Αγγελική και μόλις είδα το σχόλιό σου.Συμφωνώ μαζί σου!.Κοίτα και τι πρόλαβα ως τα τώρα να γράψω στην Αγγελική απευθυνόμενη.. Πόσες πλευρές πράγματι, μπορεί να έχει μια ενέργειά μας και ο τρόπος μας να την εκφράσουμε ή και να σιωπήσουμε απέχοντας από αυτή!!..
      Η εικόνα που επέλεξα για την προμετωπίδα του μπλόγκ μου έγινε εν όψει των εορτών και είναι ένας ζωγραφικός πίνακας της τέχνης naive μιας υπέροχης Αμερικανίδας ζωγράφου, της grandma Mozes (1860-1963)- πολύ διάσημης έως και στις μέρες μας. Η τέχνη naive μου αρέσει πολύ! Πολλοί την αποπαίρνουν την τέχνη αυτήν ως αφελή. Πρόβλημά τους!

      Αρέσει σε 1 άτομο

      1. Μου άρεσε πάρα πολύ Βεατρίκη. Ειλικρινά. Και μια ερώτηση, με κάθε σεβασμό, που δεν θα μπορούσε να …αποφύγει ένας παθιασμένος με τον κινηματογράφο όπως εγώ.
        «Βεατρίκη» (Beatrice Emery), ήταν ο υπέροχος ρόλος που ερμήνευσε η τεράστια Lana Turner στο κλασικό «Δόκτωρ Τζέκυλ και Χάιντ» το 1941.
        Το όνομα με τράβηξε σαν …μαγνήτης καθώς θεωρείται εξαιρετικά σπάνιο.
        Υ.Γ. Με κάθε σεβασμό για την παρατήρησή μου ναι ;

        Μου αρέσει!

      2. Γιάννη, για την ταινία και το όνομα..Την ταινία αυτή του 1941 με την Lana Turner, δεν την έχω δει. Για πρώτη φορά, ακούω γιαυτήν, από σένα..Πράγματι η Λάνα Τέρνερ, ήταν καταπληκτική ηθοποιός..Προσπαθώ να θυμηθώ τώρα μια ταινία της που έχει χαραχτεί στην μνήμη μου και στην οποία πρωταγωνιστούσε..Είχε να κάνει με το φάντασμα του αγαπημένου της συζύγου..Πάνε χρόνια πολλά που την έχω δει..Θα την ψάξω να την βρω..Ρεσιτάλ ηθοποιίας έδωσε εκεί η γυναίκα!

        Μου αρέσει!

      3. Xm..Την ταινία που ήρθε στην μνήμη μου, την έψαξα Γιάννη…Λάθος έκανα. Σ’ αυτήν, με το φάντασμα, πρωταγωνιστούσε η Τζιν Τίρνεϋ, όχι η Λάνα Τέρνερ…..Συγγνώμη

        Μου αρέσει!

  3. Γειά σου Αγγελική μου! Η χαρά μου που σε ξανακούω! Καλή μας χρονιά! Σε άκουσα, διάβασα και από τους ποιητές μας τα ωραία που μας μετέφερες. Άκου τώρα κι από την μεριά μου πως το βλέπω το πράγμα..Το ψέμα είναι ένα, δεν αποτελεί αυτό καθαυτό δίλημμα- γνωρίζεις όταν αποφασίσεις να το πεις οτι είναι αντίθετο προς την αλήθεια ενός πχ. γεγονότος που γνωρίζεις. Το δίλημμα στο ψέμα έγκειται όχι στην απόφασή σου να το πεις αλλά στο πως θα το πεις ούτως ώστε να πείσεις καλύτερα για την αλήθεια του.
    Οι αλήθειες για τον λόγο ενός ψέματος είναι που είναι οι πολλές, ανάλογες προς τις πλευρές της μιας τουλάχιστον αλήθειας που μπορεί να γνωρίζεις και των άλλων που μπορεί να αγνοείς ή που απλά να υποψιάζεσαι πως μπορεί να υπάρχουν.
    Το σωστό ή το λάθος έχουν να κάνουν με την κρίση επί μιας ενέργειας και πίσω από αυτήν, της σκέψης που οδήγησε στην επιλογή της συγκεκριμένης ενέργειας… Σκέψη, ενέργεια και κρίση που στις πλείστες όσες των περιπτώσεων δεν είναι μια και ενιαία αλλά εξαρτάται κάθε φορά ανά περίπτωση και χρόνο. Κάτι που φαίνεται οτι είναι σωστό ή λάθος στο τώρα και στην συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί στο χθες να μην ήταν ή στο αύριο να μην είναι και νάναι το αντίθετό του ή σχεδόν αυτό…Και αυτό εξαρτάται τόσο από τα πράγματα όσο και από την προσωπική στάση απέναντι στα πράγματα η οποία αλλάζει με τον χρόνο, την εμπειρία, τα βιώματα όπως αλλάζουν και τα πράγματα. Όλα σε ροή και συνθέσεις..Όλα ρευστά;; Οχι. Ποιά είναι η σταθερά; ¨Έχει να κάνει με το ήθος τ’ ανθρώπου, συνέπεια της ικανότητάς του διάκρισης μεταξύ καλού και κακού. .
    Συμφωνώ μαζί σου οτι η στάση μας ως προς την ενέργεια που θα αποφασίσουμε αποτελεί έκφραση του χαρακτήρα μας. Της δικής μας γνώσης ή και αντίληψης ως προς την αξιολόγηση της κατάστασης, των συνθηκών και των αποτελεσμάτων που θα έχει και πιθανολογούμε πως θα έχει.στο πρόσωπο που την κατευθύνουμε και στα άλλα πρόσωπα και πράγματα που θα επηρρεάσει εκείνο με την σειρά του..
    Θα συνεχίσω σε λίγο..
    .. .

    Μου αρέσει!

  4. Συνεχίζοντας Αγγελική μου να πω δυο πραγματάκια. Η κρίση περί του σωστού έχει να κάνει με την συνείδηση ή την ασυνειδησία του καθενός μας. Το λάθος χμ..αν η πράξη μας δεν συνταιριάζει με την σκέψη μας, αν η σκέψη μας είναι ελλειπής, λειψή και η πράξη μας.Και βέβαια, είναι και θέμα προσοχής..πως το έλεγε ο Όσσο..Να είναι ο καθένας παρών στην στιγμή..Το να μην είναι και το μυαλό του ναναι αλλού τότε αυτό το ονόμαζε αμαρτία και πηγή κακών..Αλήθειες εκφράζει ο Καρούζος..Τον ποιητή μας τον Ελύτη σε αυτό που λέει..να πως το βλέπω: Να πω πως συμφωνώ μαζί του πως το λάθος δεν σε επαναφέρει στο σωστό..αλλά δεν είναι το λάθος που αποφασίζει μα εμείς που αποφασίζουμε για κείνο σπεύδοντας να το διορθώσουμε πριν λόγω αυτού γίνει και επόμενο κλπ.. Η στιγμή δεν γυρίζει πίσω, ναι, το λάθος μας εκείνης της στιγμής όμως μπορούμε, υπό προϋποθέσεις να το αντιστρέψουμε.
    Και το άλλο της ποιήτριας….Πως να σε πονέσει η λήθη του λάθους που δεν θυμάσαι καν ή που δεν το έχεις ποτέ σου αξιολογήσει ως τέτοιο;

    Μου αρέσει!

    1. Βεατρίκη μου, σ’ ευχαριστώ για τις απαντήσεις σου.

      Να ξέρεις πως σε θαυμάζω που δεν αφήνεις τίποτα αναπάντητο, σε αντίθεση με μένα που θα προτιμούσα να διατυπώσω τις σκέψεις μου μάλλον προφορικά, πράγμα που είναι αδύνατο να γίνει υπό τις συνθήκες που επικοινωνούμε. Ο προφορικός λόγος έχει αμεσότητα και σαφήνεια, όταν συνοδεύεται (συνήθως) από τη γλώσσα του σώματος. Και φυσικά, οι προσλαμβάνουσες του καθενός μας καθορίζουν –σε σημαντικό βαθμό– τις εκτιμήσεις μας και τις αποφάσεις μας, σε συνδυασμό, πάντα, με τις αρχές μας και την κοσμοθεωρία μας.

      Εν συντομία θα πω μόνο ότι συμφωνώ εν γένει μαζί σου. Ωστόσο, για μένα και η αποσιώπηση/απόκρυψη είναι μια μορφή ψέματος.

      Και επειδή σκέφτομαι επίσης με στίχους, έχω να πω για τους ποιητές εδώ (και γενικά), ότι φωτίζουν μια πτυχή του θέματος με τα λόγια τους. Ο Καρούζος και ο Ελύτης δεν έχουν ανάγκη υπεράσπισης, εν τούτοις, με άγγιξαν (και) όσα προσπαθεί να επικοινωνήσει με τους στίχους της η νεαρή Λιούτσια (γεν. 1992).

      Μου αρέσει!

      1. Η αποσιώπηση ως λέξη σημαίνει οτι εν γνώσει μου αποφεύγω να μιλήσω είτε για κάτι που γνωρίζω οτι οφείλω να το πω επειδή θα έχει επίπτωση τέτοια που δεν θέλω (οπότε εδώ έχει την έννοια της απόκρυψης και άρα την σημασία του ψεύδους, της συγκάλυψης) , είτε για κάτι που παραλείπω να μιλήσω επειδή εκτιμώ οτι είναι εύλογο να νοηθεί..Δεν σημαίνει εδώ οτι αποσιωπώ, ότι σιγώ την αλήθεια..
        Το σιωπώ/σωπαίνω μπορεί να σημαίνει χίλια δυο πράγματα. Δεν σημαίνει όμως αποσιωπή ή απόκρυψη. Καμμιά φορά, βέβαια, η τήρηση σιωπής-σιγής, ανάλογα με την περίπτωση, ενέχει και την σημασία της συναίνεσης.αλλά και την αντίθετή της, της άρνησης.
        Στην ιστορία του θέματος της ανάρτησής μου, Αγγελική μου, χρησιμοποίησα το ρήμα σιώπησα.. Ήταν η στάση επιλογής μου απέναντι σε ένα επί σκοπώ ψεύτη, προς κατάδειξη των ψεμάτων του και η άρνηση εκφοράς εκφοράς της κρίσεώς μου για το άτομό του στο οτι δεν ήταν καλός τεχνίτης στου ψεύδους..Σιγά, μην και συνεισέφερα Αγγελική μου, με τον λόγο και την στάση μου καταδεικνύοντας τα ψεύδη του, στο να γίνει καλύτερος ψεύτης!.Και, καλά έκανα που τον άφησα (ενδεχόμενα με την σιωπή μου και αν την ερμήνευε έτσι) στο να πιστεύσει οτι τα άλλα ψέματα του περνούσαν ως αληθινά από μένα, και άρα στο να πείθεται οτι είναι καλός τεχνίτης του ψεύδους..Ας έπαιρνε από την σιωπή μου αυτό που επιθυμούσε..Ξέρεις, Αγγελική μου, η έπαρση..είναι καταστροφικό πάθος ..Έχοντάς την, ίσως γίνει και πιο διάφανος απέναντι σε άλλους ανθρώπους….
        Εκείνο που με απασχόλησε, χαρά μου, δεν ήταν η στάση μου της σιωπής που τήρησα αλλά μην και μπορούσα να είμαι ακόμη πιο φειδωλή στα λόγια απέναντι του σε εκείνα τα ψέματά του που θεώρησα οτι είχα υποχρέωση να του επισημάνω οτι ήταν διαυγή..
        Δεν ξερω γιατί θέτεις θέμα υπεράσπισης των ποιητών..Το οτι εξέφρασα την δικιά μου άποψη, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη οτι θίγω την δικιά τους. Ο καθείς μας εκθέτει τις απόψεις του..και η ποίηση όντως μας αγγίζει ανεξάρτητα αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε ή διαφοροποιούμεθα με την άποψη του ποιητή
        Εδώ αγαπάμε και την ποίηση ποιητών που δεν καλοκαταλαβαίνουμε. Επειδή, έχει την δικιά της μοναδική ομορφιά..

        Μου αρέσει!

  5. Υπέροχο! Το blog σου το έχω ξεχωρίσει. Με τραβάει σα μαγνήτης κάθε κείμενο. Αυτό εδώ συγκεκριμένα μου θύμισε ένα υπέροχο βιβλίο που είναι και από τα αγαπημένα μου.
    Το «Άνθρωποι του Ψεύδους» του Πεκ Σκοτ.
    Καλή συνέχεια! Πάντα με δημιουργική γραφή!

    Αρέσει σε 1 άτομο

    1. Ω! Σε ευχαριστώ πολύ πολύ για τα όμορφά σου τα λόγια! Μου ‘δωσες χαρά!Πάνε χρόνια που έχω διαβάσει βιβλία του Σκώτ Πεκ. Νομίζω, ήταν εκτός από τον δρόμο το πολυταξιδεμενο και την συνέχειά του και αυτό..Ναι, ήταν! Συγκλονιστικός ο ψυχίατρος..Να σου πω εκείνο του που γυροφέρνω στην σκέψη μου από τότε που το διάβασα παλιά ως τα τώρα. Δεν θυμάμαι σε ποιο από τα τρία του…Οτι το κακό έχει ανάγκη να μεταμφιέζεται ενδεδυμένο στο καλό..Για να πείθει, για να παρασύρει ευκολότερα..Γιατί ο άνθρωπος δεν αντέχει το κακό, πλησιάζει όμως εύκολα αυτό που πιστεύει για καλό..και τι πιο καλό, τι πιο αθώο από το ράσο του παπά;

      Αρέσει σε 1 άτομο

      1. Ναι, είναι το Άνθρωποι του Ψεύδους. Ένα από τα αγαπημένα μου… και μόλις ανάρτησα στο blog μου με αφορμή το ωραίο σου κείμενο μου θύμισες το βιβλίο αυτό που ζει μέσα μου έτσι και αλλιώς…

        Αρέσει σε 1 άτομο

Σχολιάστε

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.