«L’amour est un oiseau rebelle», Ανυπόταχτο πουλί ο έρωτας!

«Ελάτε, ελάτε τώρα! Το βλέπετε πως είμαι τσιγγάνα. Θέλετε να σας πω τη μοίρα σας; Ακούσατε να μιλάνε για την Καρμενθίτα;

Ε, εγώ είμαι».

Έτσι απλά του συστήθηκε. Και εκείνος βρέθηκε έξαφνα μπροστά σε «μια ομορφιά παράδοξη και άγρια, μια μορφή που ξένιζε αρχικά, μα που έμενε αλησμόνητη. Τα μάτια της ιδίως είχαν μια έκφραση ταυτόχρονα φιλήδονη και ανήμερη, που από τότε δεν ξαναείδα σε κανένα βλέμμα ανθρώπινο».

Κι ο δον Χοσέ, από κείνη την στιγμή,  την ερωτεύτηκε.

Αν δεν με αγαπάς,

σε αγαπώ!

Κι αν σε αγαπώ,

φυλάξου από μένα!

                                             

«Ο έρωτας είναι ένα πουλί ατίθασο

Που κανείς δεν μπορεί να εξημερώσει

Και μάταια τον καλείς

Αν είναι ν’ αρνηθεί.

Τίποτα δεν βοηθά, απειλές ή παρακάλια.

Ο ένας μιλά όμορφα, ο άλλος σωπαίνει˙

Και είναι ο άλλος που προτιμώ

Τίποτα δεν είπε˙ μα μ’ αρέσει.

Ο έρωτας! Ο έρωτας! Ο έρωτας! Ο έρωτας!

 

Ο έρωτας είναι παιδί των τσιγγάνων

Ποτέ, ποτέ δεν γνώρισε νόμο

Εάν εσύ δεν μ’ αγαπάς, εγώ σ’ αγαπώ,

Εάν σ’ αγαπώ, φυλάξου!

Εάν δεν μ’ αγαπάς,

Εάν δεν μ’ αγαπάς, εγώ σ’ αγαπώ!

Αλλά, αν σ’ αγαπώ, Εάν σ’ αγαπώ, φυλάξου!»

 

το πουλί που νόμισες πως ξάφνιασες

χτύπησε τα φτερά του και πέταξε˙

Ο έρωτας είναι μακριά, μπορείς να τον περιμένεις

Δεν τον περιμένεις πια, είναι εκεί!

.

Παντού γύρω σου, γρήγορα, γρήγορα,

Έρχεται, φεύγει, μετά ξανάρχεται!

Νομίζεις ότι τον κρατάς, σε αποφεύγει˙

Νομίζεις ότι τον αποφεύγεις, σε κρατά!

Ο έρωτας! Ο έρωτας! Ο έρωτας! Ο έρωτας!»

Μια ιστορία έρωτα, πάθους και βίας, μια ιστορία για την αδάμαστη θέληση για ελευθερία από την σκλαβιά του έρωτα με τίμημα τον θάνατο, μια ιστορία που επαναδιαδραματίζεται ανά τους αιώνες μες στην ζωή.. Αυτή την ιστορία προσωποποιημένη στην τσιγγάνα Κάρμεν και στον τραγικό στρατιωτικό Δον Χοσέ (τον θύτη και το θύμα ενός παθιασμένου έρωτα) έφτειαξε στην νουβέλα του με τον τίτλο Carmen (Κάρμεν) ο Γάλλος συγγραφέας, αρχαιολόγος και μεταφραστής Προσπέρ Μεριµέ ( Prosper Mérimée 1803-1870) σύντροφος της Γεωργίας Σάνδη, που την δημοσίευσε το 1845.

Το έργο του αυτό κατέληξε με τα χρόνια να γίνει πιο διάσημο από τον ίδιο. Διαβάστηκε και πολυμεταφράστηκε σα βιβλίο, παίχτηκε ως μπαλλέτο, και βέβαια, και το κυριότερο,  έγινε η περίφημη όπερα » Κάρμεν» που την μουσική της συνέθεσε ο νεαρός Γάλλος και ήδη ονομαστός συνθέτης κλασσικής μουσικής Ζωρζ Μπιζέ (ολόκληρο το όνομά του:Alexandre-César-Léopold Bizet, Georges Bizet, 1838-1875). Ήταν το τελευταίο του έργο, ανέβηκε στην σκηνή το 1875 και ο Μπιζέ πέθανε τρεις μήνες αργότερα. 

Η «Κάρμεν» του Μπιζέ σοκάρισε τον τότε κόσμο.. Με το που είδαν την παράσταση, θεώρησαν την Κάρμεν ανήθικη, πόρνη, γητεύτρα των αντρών κι ο θάνατός της επί σκηνής από το χέρι του Δον Χοσέ, θολωμένου καθώς ήταν από την απόρριψή της,  τους «πάγωσε» κυριολεκτικά. Σχεδόν όλοι οι θεατές έσπευσαν να φύγουν πριν πέσει η αυλαία. Αυτή ήταν η τύχη της «Κάρμεν» τον πρώτο καιρό.

Πέρασαν τα χρόνια, άλλαξαν τα ήθη μα και η τρέχουσα ηθική της κάθε κοινωνίας και ήρθε η «Κάρμεν» να γίνει στα μάτια των θεατών της η γυναίκα εκείνη που θέλησε να μείνει ανυπότακτη, να μείνει και να ζήσει λεύτερη από τα δεσμά του έρωτα αφήνοντας τον Δον Χοσέ. Έγινε, λοιπόν, η κάποτε πόρνη Κάρμεν η ηρωίδα που δεν θέλησε να παραμείνει σε έναν άνθρωπο που είχε πάψει ν’ αγαπάει.. Ανάγκη η αγάπη, πόθος ο έρωτας αλλά κι αυτά έρχεται η ώρα που θυσιάζονται στο όνομα της ελευθερίας. Το τίμημά της ακριβό..

 «Μπορείτε να σε συλλάβετε… εγώ τη σκότωσα. Την Κάρμεν, τη λατρεμένη μου Κάρμεν» Έτσι, με αυτά τα λόγια του Δον Χοσέ, πέφτει η αυλαία της όπερας..

Ο κεραυνοβόλος έρωτας, λοιπόν..Αυτός ευθύνεται για το κακό..Ξέρετε, ο δικός μας ο Παπαδιαμάντης τον είχε αποκαλέσει αυτόν τον έρωτα σατανικό:«Και εξ όλων των καρπών ο μόνος, όστις δεν χρήζει ούτε καιρού ούτε ώρας διά να ωριμάση, είναι ο σατανικός έρως.»

Κι αλήθεια, τι πιο συγκλονιστικό από τον παθιασμένο έρωτα που φέρνει σύγχυση στην σκέψη,  που την αποκαθηλώνει,  που την σκλαβώνει;  Άλλοι αυτό τον συγκλονισμό που τον ξορκίζουν, άλλοι που τον ποθούν κι άλλοι που τον σκοτώνουν πιστεύοντας πως έτσι θα λευτερωθούν….

Το κείμενο, το εντός εισαγωγικών, είναι απόσπασμα από το βιβλίο «Κάρμεν» του Μεριμέ, σε μετάφραση του Ν. Φωκά. Ο ζωγραφικός πίνακας του Γερμανού ζωγράφου Hans Hassenteufel. 

Στο πάνω video μπορείτε να δείτε και να ακούσετε ένα απόσπασμα με την άρια «χαμπανέρα» της Κάρμεν, όπως η Κάρμεν ερμηνεύτηκε σε ταινία ισπανικής παραγωγής από την θαυμάσια Αμερικανίδα σοπράνο Julia Migenes (Mezzo-soprano, Soprano) ελληνοϊρλανδέζικης καταγωγής, το σενάριο της οποίας διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο από τον  Francesco Rosi ενώ τους  άλλους δυο κύριους ρόλους υποδύθηκαν οι  Placido Domingo και Ruggero Raimondi. 

Στο video αποδίδεται στα γαλλικά η άρια «L’amour est un oiseau rebelle« «ο Έρωτας είναι ένα ατίθασο πουλί» ή αλλιώς απλά Χαμπανέρα»» habanera» και έχει υποτιτλισμούς στα γαλλικά και στα αγγλικά. Κάτω από αυτό ακολουθεί η μετάφραση της άριας «Χαμπανέρα»  «habanera» στα Ελληνικά. 

Για την ιστορία, να σας πω δυο, πιστεύω ενδιαφέροντα: Οτι: α) Η μελωδία της συγκεκριμένης άριας ανήκει στον  Βάσκο Sebastián de Yradier y Salaverri από όπου την πήρε ο Μπιζέ και έφτειαξε την άρια της Κάρμεν που έγινε γνωστή ως «Χαμπανέρα» νομίζοντας οτι είναι παραδοσιακή μελωδία, και β) Η λέξη habanera είναι ένας χορός, που γεννήθηκε γύρω στο 1830 στην Κούβα αλλά μπορεί επίσης να είναι λατινοαμερικάνικο μουσικό είδος ή καταλανικό, όπως πιστεύεται.

Στο κάτω βίντεο, η ερμηνεία της περίφημης Μαρίας Κάλλας, η οποία τραγουδάει ανεπανάληπτα την «Χαμπανέρα» της Κάρμεν σε εκδήλωση προς τιμή της που είχε γίνει στο Covent Garden του Λονδίνου το 1962! Δεν αντιστάθηκα στον πειρασμό γιατί η Κάλλας είναι ασύγκριτη αλλά, βλέπετε, η ίδια είχε αποφύγει όσο ζούσε να υποδυθεί την Κάρμεν σε όπερα και η πάνω παράσταση είναι τόσο ζωντανή ενώ εκ παραλλήλου η σοπράνο αποδίδει θαυμάσια τον χαρακτήρα της Κάρμεν στον ρόλο της.. Απολαύστε την:                                                                   

       

 

Μπορείτε, επίσης, εάν θέλετε, να ακούσετε ολόκληρη την όπερα » Κάρμεν» με την ανεπανάληπτη μουσική σύνθεση του Μπιζέ παιγμένη στην Όπερα της Βιέννης το 1978 υπό την διεύθυνση του μαέστρου Carlos Kleiber!! Εκπληκτικός ο μαέστρος!!!   Αυτή η απόδοση της  μουσικής σύνθεσης είναι και αυτή που μ’αρέσει περισσότερο από τις άλλες.Κι η όλη παράσταση, βέβαια, εντυπωσιακή! Και τώρα που σας γράφω αυτές τις γραμμές , αυτήν απολαμβάνω  να ακούω και πάλι!

Καλό σας βράδυ και ύπνον ελαφρύ!!